De Staatscommissie rechtsstaat richt zich op verschillende onderwerpen. Het belangrijkste onderwerp waar de staatscommissie zich mee bezighoudt is de rechtsstaat. Op deze pagina vind je daarom meer informatie over wat de rechtsstaat is en waar je hier meer informatie over kan vinden.
Wat is de rechtsstaat en waarom is dat voor mij van belang?
De rechtsstaat is een staatsvorm waarin de overheid gebonden is aan het recht. Dat betekent dat wetten en regels begrenzen hoe de overheid macht uitoefent. De inwoners hebben fundamentele rechten (grondrechten), die de overheid niet zomaar mag beperken. Het doel van de rechtsstaat is namelijk om burgers te beschermen tegen machtsmisbruik van de overheid. Daarom wordt de macht verdeeld in drieën:
- De wetgevende macht: de regering, Tweede en Eerste Kamer
- De uitvoerende macht: dat zijn ministers en ministeries, maar ook organisaties als het UWV, SVB en het CBR
- De rechtsprekende macht
In onderstaande video geven we meer uitleg over wat de rechtsstaat betekent voor burgers.
Als inwoner van Nederland leef je in een ‘democratische rechtsstaat’.
Dat is eigenlijk gewoon een moeilijk woord voor een land:
- waarin je in vrijheid kan zijn wie je wil zijn
- hulp kunt krijgen en veilig bent
- en je mening mag geven
Een land, waarin voor iedereen dezelfde wetten en regels gelden waar jij invloed op hebt.
Wetten en regels bepalen bijvoorbeeld:
- hoe snel je mag rijden
- hoeveel kinderbijslag je krijgt
- of wanneer je pensioen ingaat
Vanaf je 18e mag je stemmen.
Op die manier kun je ervoor zorgen dat jouw favoriete partij meepraat over wat er anders moet.
Daar kunnen dan weer nieuwe wetten en regels uit voortkomen.
Wil je iets regelen, kun je bijvoorbeeld terecht bij je gemeente.
Dank je!
Als je een conflict hebt en er écht niet uitkomt, kun je naar de rechter stappen.
Klinkt allemaal geweldig, maar het gaat ook weleens mis.
Soms gebeuren er oneerlijke dingen.
En soms is iets zó ingewikkeld dat maar weinig mensen het begrijpen.
Als staatscommissie praten we met burgers, onderzoeken we wat er misgaat en doen we voorstellen aan de overheid hoe het beter kan.
Wil je op de hoogte blijven van wat we doen? Volg ons en abonneer je op onze nieuwsbrief!
De wetgevende en uitvoerende macht zijn in de praktijk niet strikt gescheiden. Daarnaast is in een rechtsstaat de rechtspraak onafhankelijk van de andere machten.
Vanwege de samenhang tussen rechtsstaat en democratie wordt tegenwoordig meestal over de ‘democratische rechtsstaat’ gesproken. Zie: Waarom spreken jullie de ene keer over ‘rechtsstaat’ en de andere keer over ‘democratische rechtsstaat’?.
In de kern dient de rechtsstaat er dus toe om burgers te beschermen tegen willekeurige machtsuitoefening door de overheid. Dat gaat niet altijd goed, zo hebben we bijvoorbeeld in de toeslagenaffaire gezien. Daarom denkt de Staatscommissie rechtsstaat na over manieren om onze rechtsstatelijke cultuur en de bescherming van burgers tegen machtsuitoefening door de overheid te verbeteren.
Interessante links
Meer weten over de democratische rechtsstaat in Nederland? Kijk dan bijvoorbeeld hier:
- De Nederlandse Grondwet
- Montesquieu Instituut (kenniscentrum parlementaire democratie)
- Nederland Rechtsstaat (platform voor constitutionele dialoog)
- ProDemos (Huis voor democratie en rechtsstaat)
- Week van de Rechtsstaat
Websites van een aantal belangrijke organisaties in onze democratische rechtsstaat: