Wat we doen

In het instellingsbesluit van de Staatscommissie rechtsstaat staat dat de staatscommissie tot taak heeft om concrete maatregelen voor te stellen om het functioneren van de drie staatsmachten en hun onderlinge verhouding in de praktijk te versterken. Doel is dat de bescherming van de burger beter wordt. De staatscommissie zal ervoor zorgen dat burgers en relevante organisaties hun inbreng kunnen leveren bij haar werk.

De staatscommissie besteedt in het bijzonder aandacht aan de volgende onderwerpen:

De rechtsstatelijke balans tussen professionele samenwerking van de staatsmachten en voldoende afstand tot elkaar;
De benoemingsprocedures en nevenfuncties binnen de staatsmachten en de transparantie daarover;
Een betere informatie-uitwisseling tussen de staatsmachten;
Een verbetering, ook in feitelijke zin, van de toegang tot en de toegankelijkheid van de staatsmachten;
Het mechanisme van een rechtsstaat-agenda.

De staatscommissie zal ook de rechtsstatelijke cultuur meenemen in haar onderzoek. Daarnaast is er ruimte om andere thema’s te onderzoeken. Wel wil de staatscommissie voorkomen dat haar werk overlapt met parlementaire- en andere lopende onderzoeken.

Wat neemt de staatscommissie mee in haar werkzaamheden?

“De staatscommissie houdt bij haar analyse en voorstellen in ieder geval rekening met de informatiebronnen die in de bijlage bij dit besluit zijn genoemd, in het bijzonder het rapport van de Venetiëcommissie, en besteedt aandacht aan de wijze waarop dat rapport nadere vertaling verdient in concrete aanbevelingen of maatregelen, rekening houdend met reeds in gang gezette maatregelen.”

Bron: Instellingsbesluit Staatscommissie rechtsstaat

Zoals omschreven in het instellingsbesluit, moet de staatscommissie rekening houden met andere relevante informatiebronnen. Hieronder staat een overzicht van de bronnen waar de staatscommissie in elk geval rekening mee moet houden.

Venetië-Commissie: advies over de rechtsbescherming van burgers in Nederland, met name onder het bestuursrecht (inclusief reikwijdte, rechtsbescherming, marginale toetsing en rol Raad van State), en over het stelsel van macht en tegenmacht in theorie en praktijk, inclusief de Staten-Generaal en de rechterlijke macht (motie Omtzigt c.s., Kamerstukken II 2020/2021, 35 510, nr. 11). (oktober 2021).
Staatscommissie parlementair stelsel, eindrapport Lage drempels, hoge dijken. Democratie en rechtsstaat in balans (2018), en de kabinetsreacties daarop.
Advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB), Een Sterkere Rechtsstaat: verbinden en beschermen in een pluriforme samenleving (2020) – met de aanbeveling voor het kabinet om een beleidsagenda ‘Rechtsstaat’ te ontwikkelen.
Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) (2020). Naar aanleiding van het verschijnen van het rapport zijn verschillende vervolgtrajecten gestart, waaronder een versterkte wetgevingstoets en aanpassing van de Awb en sectorale wetgeving.
Klem tussen balie en beleid: rapport van de Commissie Bosman (februari 2021).
Recht vinden bij de rechtbanken: rapport van de werkgroep reflectie toeslagenaffaire Rechtbanken (oktober 2021).
Lessen uit de kinderopvangtoeslagzaken: reflectierapport van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (november 2021).
Het rapport van de werkgroep zelfevaluatie kindertoeslagenaffaire van de Eerste Kamer.
De voorlichting van de Raad van State, ter uitvoering van de motie Backer c.s. (Kamerstukken I 2019/2020, 35 300 VI, T)
Dossier over AI van de Eerste Kamer: Grip op algoritmische besluitvorming bij de overheid(CXLVII) - Eerste Kamer der Staten-Generaal
Het rapport ‘Relatie overheid burger 2030’ van de Nationale ombudsman.
Rapport van de monitoring committee van de parlementaire assemblee van de Raad van Europa. Het rapport zal waarschijnlijk in 2023 verschijnen.

Doorlopend

Eerste Kamer - Staat van de Rechtsstaat.
Tweede Kamer - Staat van Rechtsstaat (op 5 juli 2021 is de motie Arib c.s. aanvaard waarin wordt uitgesproken dat de Kamer een jaarlijks debat over de Staat van de Rechtsstaat gaat houden [Kamerstukken II 2020/2021, 35 570, nr. 64]).
Europese Commissie – EU Rule of Law cycle (doorlopend, jaarlijkse review).
Jaarverslagen van de Hoge Raad, Raad van State en Raad voor de Rechtspraak vanaf 2019.
Jaarverslagen en onderzoeksrapporten van de Nationale ombudsman na 2019.